ISU REBRANDING TABUNG HAJI: PENAFIAN RM20 JUTA TIDAK MENJAWAB PERSOALAN ASAS

Gerakan Ekonomi Malaysia (GEM) mengambil maklum kenyataan rasmi Tabung Haji (TH) yang menafikan dakwaan projek rebranding bernilai RM20 juta, sebaliknya menyatakan kos sebenar adalah RM2 juta setahun untuk tempoh tiga tahun. GEM juga mencatat kenyataan Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Hal Ehwal Agama), Datuk Dr Mohd Na’im Mokhtar, bahawa penjelasan akan diberikan di Parlimen.

Namun, GEM menegaskan bahawa penafian angka sahaja tidak mencukupi untuk menghapuskan keresahan rakyat. Isu ini jauh melangkaui soal jumlah wang. Ia menyentuh soal amanah, keberkatan, proses perolehan, serta siapa yang menerima manfaat daripada kontrak tersebut.

GEM menegaskan tiga perkara utama:

1. Keutamaan yang tersasar

Walaupun kos dinyatakan RM2 juta setahun, jumlah tersebut tetap besar jika dibandingkan dengan tekanan kos Haji semasa dan subsidi lebih RM261 juta yang ditanggung. Dana umat Islam sepatutnya ditumpukan untuk meringankan beban jemaah, bukannya kepada penjenamaan kosmetik yang tidak memberi kesan langsung kepada ibadah Haji.

2. Ketelusan dan perolehan kontrak

Tabung Haji masih gagal menjawab persoalan utama – apakah proses perolehan yang digunakan, syarikat mana yang mendapat kontrak, dan adakah kontrak itu diberi melalui tender terbuka serta selaras dengan Akta Tabung Haji 1995 dan pekeliling perbendaharaan. Tanpa jawapan ini, rakyat akan terus mempersoalkan integriti pengurusan dana umat.

3. Keberkatan dan ekosistem ekonomi Muslim

Laporan bahawa kontrak ini melibatkan syarikat-syarikat bukan Islam menimbulkan tanda tanya besar. Sebagai institusi umat, Tabung Haji sepatutnya mengutamakan syarikat Islam dan bumiputera yang terbukti berkelayakan. Dana umat Islam mesti mengalir dalam ekosistem ekonomi Muslim bagi menjamin keberkatan dan keyakinan pendeposit.

GEM menuntut kerajaan dan Menteri Agama segera:

1. Mendedahkan butiran penuh kontrak – termasuk nilai sebenar, syarikat penerima, proses penilaian tender, dan justifikasi pemilihan.
2. Mengadakan audit bebas terhadap projek ini, dengan laporan didedahkan kepada umum.
3. Menetapkan dasar jelas bahawa semua kontrak besar Tabung Haji mesti diberikan keutamaan kepada syarikat Islam dan bumiputera.
4. Memastikan pertanggungjawaban politik – Menteri Agama mesti menjawab secara terus di Parlimen dan tidak boleh bersembunyi di sebalik penafian angka oleh Tabung Haji semata-mata.

Penjelasan Tabung Haji bahawa kos hanya RM2 juta setahun tidak menutup persoalan asas yang dibangkitkan rakyat. Isu sebenar ialah amanah dan keberkatan dana umat. GEM menegaskan bahawa Menteri Agama dan kerajaan Madani wajib dipertanggungjawabkan untuk memastikan pengurusan Tabung Haji benar-benar telus, berintegriti dan berpaksikan kepentingan umat Islam.

Semakan fakta ringkas

Dalam persidangan Dewan Rakyat pada 11 Ogos 2025, Ahli Parlimen Pengkalan Chepa, YB Ustaz Ahmad Marzuk Shaary, mempersoalkan projek rebranding Tabung Haji yang “dinyatakan sekitar RM20 juta”. Ini meletakkan isu tersebut sebagai perkara rekod Parlimen, bukan sekadar dakwaan media sosial.

Tabung Haji (TH) mengurus kira-kira sembilan juta pendeposit dengan 107 cawangan serta lebih 10,000 titik sentuh di seluruh negara, justeru setiap ringgit perbelanjaan membawa implikasi kepercayaan awam dan amanah syariah. 

Bagi musim Haji 1446H/2025M, kuota rasmi Malaysia ialah 31,600 jemaah; menggunakan angka ini, setiap RM20 juta yang dibelanjakan untuk penjenamaan semula bersamaan kira-kira RM633 kos peluang bagi setiap jemaah tahun ini.

Pada 2025, TH mengekalkan kos Haji muassasah RM33,300 seorang dan memperuntukkan kira-kira RM261 juta bantuan kewangan kepada jemaah kali pertama—angka yang menuntut disiplin fiskal, bukan perbelanjaan kosmetik. 

Di sisi tadbir urus, objektif undang-undang TH di bawah Akta Tabung Haji 1995 [Akta 535] ialah mentadbir dana serta hal kebajikan jemaah; ahli Lembaga pula terikat dengan kewajipan mengisytihar konflik kepentingan. Ini menegaskan standard amanah dan ketelusan dalam semua perolehan, termasuk latihan penjenamaan. 

Projek perundingan/penjenamaan bagi agensi kerajaan lazimnya tergolong sebagai “perkhidmatan perunding” dan tidak boleh diurus secara sebut harga; ia memerlukan proses tender yang telus mengikut pekeliling perbendaharaan.

Tambahan konteks, TH masih berurusan dengan pemulihan aset yang dipegang Urusharta Jamaah Sdn Bhd serta penebusan sukuk—suatu agenda pemulihan yang menuntut keutamaan penggunaan dana. 

Rencana Politik: “Penjenamaan Semula Tabung Haji—Simptom Keutamaan Yang Tersasar”

Tabung Haji bukan syarikat gaya hidup yang menukar logo untuk sensasi pasaran; ia sebuah institusi amanah umat, dipayungi Akta 535, mengurus simpanan jutaan pendeposit dan kebajikan puluhan ribu jemaah setiap tahun. Dalam keadaan kos Haji yang meningkat serta subsidi yang kian menekan aliran tunai, keputusan berbelanja besar untuk penjenamaan semula menunjukkan kegagalan keutamaan dasar pada peringkat kerajaan yang menyelia GLIC agama ini.

 Fakta bahawa isu ini dipersoalkan dalam Dewan Rakyat mengangkatnya daripada retorik politik kepada persoalan akauntabiliti negara. 

Pertama, dari sudut ekonomi kebajikan, setiap ringgit yang dialihkan kepada kerja-kerja kosmetik ialah ringgit yang tidak mengurangkan beban jemaah. Dengan kuota 31,600 orang, kos peluang perbelanjaan sedemikian bersamaan kira-kira RM633 setiap jemaah musim ini. Jumlah ini sepatutnya boleh digunakan, misalnya, untuk menaik taraf perkhidmatan makanan, pengangkutan, atau perlindungan insurans tambahan bagi warga emas. Perbelanjaan imej korporat tidak mempunyai keanjalan kesejahteraan yang sama seperti bantuan langsung kepada jemaah. 

Kedua, dari sudut tadbir urus dan integriti, undang-undang meletakkan mandat jelas: Lembaga bertanggungjawab mentadbir dana dan kebajikan jemaah dengan amanah, manakala mana-mana keputusan perolehan perkhidmatan perunding wajib melalui disiplin tender yang telus, bukan pintu sebut harga atau rundingan terus. 

Dalam institusi yang menzahirkan syiar agama, standardnya perlu lebih tinggi daripada garis dasar undang-undang, bukan sekadar memadai. Kerajaan, melalui kementerian berkaitan, tidak boleh bersembunyi di sebalik autonomi korporat untuk membiarkan keputusan sedemikian berjalan tanpa penelitian awam. 

Ketiga, dari sudut strategi dan masa, TH sendiri sedang mengekalkan kos Haji RM33,300 dengan sokongan fiskal yang besar, di samping proses pemulihan aset pasca-UJSB yang masih berjalan. Pada hemat dasar awam, ini ialah fasa pemulihan dan pengukuhan, bukannya masa untuk projek penjenamaan berskala besar. 

Keutamaan kerajaan seharusnya mengunci setiap lebihan kepada dua matlamat: mengurangkan tekanan kos ke atas jemaah dan memperkukuh agihan keuntungan kepada pendeposit, apatah lagi selepas TH mengumumkan agihan tertinggi dalam tujuh tahun bagi tahun kewangan 2024. Pencapaian ini yang wajar dikembangkan melalui disiplin kos, bukan dihijab oleh kerja visual identiti. 

Keempat, dari sudut nilai jenama, asas reputasi TH bukan pada rupa huruf atau lengkok logo semata-mata, tetapi pada keberhasilan operasi Haji, keselamatan, dan pengalaman jemaah. TH sudah pun mempunyai pengiktirafan kecekapan digital melalui platform THiJARI dan inisiatif lain. Ini merupakan penambahbaikan yang memberi nilai nyata kepada pengguna. 

Menukar kotak kosmetik tidak pernah menjadi substitusi yang munasabah kepada kualiti perkhidmatan di lapangan.

Akhirnya, dari sudut akauntabiliti politik, kerajaan wajib menjelaskan rasional dasar di sebalik kelulusan projek sedemikian di sebuah institusi agama yang sensitif. Jika wujud, terma rujukan, kriteria penilaian, markah teknikal, harga akhir dan justifikasi manfaat mesti didedahkan kepada umum. Kegagalan berbuat demikian akan mengukuhkan persepsi bahawa projek berprofil tinggi ini hanyalah isyarat elit yang terpisah daripada realiti kebajikan jemaah dan pendeposit.