Meskipun kita menjunjung tinggi peranan perlembagaan Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong dalam melantik hakim atas nasihat Perdana Menteri, latar belakang pelantikan ini menimbulkan persoalan substantif yang tidak boleh diketepikan.
Kembalinya Figura Politik sebagai Ketua Hakim Negara. Pelantikan Dato’ Wan Ahmad Farid, seorang bekas Timbalan Menteri dalam kerajaan pimpinan UMNO dan tokoh politik yang aktif sehingga tahun 2013, ke jawatan tertinggi badan kehakiman merupakan langkah yang belum pernah berlaku dalam sejarah moden perundangan Malaysia. Walaupun beliau telah meninggalkan arena politik, penglibatannya dalam tempoh kontroversi kehakiman termasuk era video Lingam masih membayangi persepsi terhadap kewibawaan dan kenetralan beliau. Dalam negara yang menjunjung prinsip pemisahan kuasa, pelantikan tokoh yang berakar umbi dalam politik sebagai Ketua Hakim Negara boleh menghakis keyakinan awam terhadap kebebasan institusi kehakiman.
Dato’ Abu Bakar Jais: Corak Pemikiran Kehakiman Konservatif. Kenaikan pangkat Dato’ Abu Bakar Jais ke jawatan Presiden Mahkamah Rayuan memperkukuh kehadiran aliran konservatif dalam Mahkamah Persekutuan. Beliau terkenal dengan keputusan keputusan yang menegaskan keutamaan autoriti agama dan menghadkan semakan kehakiman dalam isu berkaitan fatwa. Dalam kes saman Tun Dr Mahathir Mohamad terhadap Perdana Menteri berhubung isu 1MDB, beliau memutuskan bahawa Perdana Menteri bukanlah pegawai awam yang boleh disaman secara peribadi, sekali gus menimbulkan kebimbangan terhadap kecenderungan badan kehakiman untuk tunduk kepada kuasa eksekutif dalam kes kes berkepentingan politik tinggi.
Dato’ Hajah Azizah: Rekod Profesional yang Baik Tetapi Pernah Terlibat Dalam Kes Politik Sensitif. Dato’ Hajah Azizah membawa pengalaman luas dari Jabatan Peguam Negara serta sejarah kehakiman yang dihormati. Namun, keputusan beliau pada tahun 2018 untuk membatalkan pengharaman pendaftaran PPBM walaupun dilihat sebagai mempertahankan ruang demokrasi oleh sesetengah pihak turut dianggap sebagai satu bentuk campur tangan kehakiman yang memihak kepada pembangkang ketika itu. Pelantikan beliau mungkin kurang kontroversi berbanding dua tokoh lain namun tetap mencerminkan realiti persekitaran kehakiman yang semakin dipolitikkan.
IMPLIKASI TERHADAP KES YUSOFF RAWTHER DAN AKAUNTABILITI PERDANA MENTERI
Pelantikan-pelantikan ini harus dinilai dalam konteks perbicaraan jenayah yang masih tertangguh melibatkan Perdana Menteri Dato’ Seri Anwar Ibrahim khususnya kes yang dikemukakan oleh Muhammad Yusoff Rawther berkaitan dakwaan salah laku seksual. Isu ini bukan sekadar bersifat undang-undang tetapi turut menyentuh aspek perlembagaan dan moral kenegaraan.
Konsentrasi pelantikan individu-individu yang dilihat mempunyai hubungan rapat atau kecenderungan ideologi sehaluan dengan eksekutif menimbulkan kebimbangan wajar terhadap potensi konflik kepentingan, pengaruh halus atau kelonggaran dalam membuat keputusan kehakiman. Dalam sebuah sistem demokrasi yang menjunjung prinsip pemisahan kuasa, kredibiliti keputusan kehakiman khususnya yang melibatkan pemimpin negara mesti bebas daripada sebarang syak wasangka.
Sekiranya mahkamah dilihat sebagai tidak bebas atau bersifat berat sebelah dalam mengadili kes berprofil tinggi, ia bukan sahaja mencemarkan keyakinan terhadap keadilan tetapi juga melemahkan kepercayaan rakyat terhadap demokrasi perlembagaan. Badan kehakiman merupakan benteng terakhir dalam mengekang penyalahgunaan kuasa. Keneutralannya harus tidak boleh dipertikaikan apatah lagi dalam kes yang membabitkan Perdana Menteri sendiri.
Arah aliran pelantikan kehakiman pada masa ini berisiko mengukuhkan persepsi awam bahawa institusi kehakiman sedang terperangkap dalam pengaruh kuasa eksekutif dan keadilan terpilih. Meskipun tiada skandal peribadi yang diketahui membabitkan hakim-hakim yang dilantik, sejarah politik dan aliran pemikiran kehakiman mereka tidak boleh dipandang ringan.
Tindakan dan keputusan mereka dalam bulan-bulan mendatang akan diperhatikan rapi bukan sahaja oleh warga perundangan tetapi juga oleh seluruh rakyat Malaysia yang mendambakan integriti, ketelusan dan kedaulatan undang-undang.
Sekiranya Malaysia benar-benar ingin melaksanakan reformasi dan ketelusan sektor awam maka langkah pertama ialah memastikan institusi kehakiman yang benar benar bebas dan berani.
